Informacje na temat Profilaktyki Raka Szyjki Macicy

Koordynator programu: mgr poł. Justyna Brodalka

Cel programu:

• zwiększenie wiedzy kobiet na temat profilaktyki raka szyjki macicy
• obniżenie zachorowalności i umieralności z powodu raka szyjki macicy
• wczesne wykrycie zmian komórkowych w obrębie szyjki macicy,które mogą być spowodowane wirusem HPV
• wczesne wykrycie komórek raka szyjki macicy i wczesne rozpoczęcie leczenia

Program Profilaktyki Raka Szyjki Macicy kierowany jest do kobiet, które:

• są w wieku między 25 a 59 rokiem życia,
• są zdeklarowane do położnej POZ w naszej przychodni,
• które w ciągu 3 ostatnich lat nie miały wykonanego badania cytologicznego w ramach ubezpieczenia w NFZ.

Zachorowalność na raka szyjki macicy w Polsce wynosi około 3,5 tysiąca nowych przypadków rocznie. Od wielu lat nowotwór ten znajduje się w pierwszej dziesiątce wśród najczęstszych nowotworów u kobiet, zarówno pod względem zachorowalności jak i śmiertelności. Zachorowania kobiet w wieku poniżej 20 lat należą do rzadkości, wraz z wiekiem  ilość zachorowaństopniowo wzrasta, kobiety między 40 a 65 rokiem życia stanowią około 50% chorujących. Rak szyjki macicy  może rozwijać się przez lata nie dając objawów klinicznych, a właśnie we wczesnej postaci jest on skutecznie wyleczalny. Dlatego należy przestrzegać wykonywania systematycznie badań profilaktycznych, szczególnie wśród kobiet grupy wysokiego ryzyka zachorowania.

Czynniki ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy

Zidentyfikowano wiele czynników ryzyka raka szyjki macicy – wiele z nich ma wyraźny związek z aktywnością seksualną kobiety:

• wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego,
• częste zmiany partnerów seksualnych,
• utrzymywanie stosunków seksualnych z partnerem, który miał wielu partnerów seksualnych.

Poza tym, do istotnych czynników ryzyka należą:

• zakażenie wirusami HPV, głównie typami 16, 18, 31, 33, 45 (onkogennymi),
• palenie papierosów,
• zakażenie pochwy wirusem HSV-2,
• liczne ciąże i porody, zwłaszcza w młodym wieku,
• przebyty cykl naświetlań – radioterapia na okolicę miednicy małej.

Do grupy wysokiego ryzyka należą również panie leczone z powodu dysplazji szyjki macicy średniego lub dużego stopnia (CIN2, CIN3), leczone wcześniej z powodu raka szyjki macicy, z niedoborem odporności (np. z powodu przyjmowania leków immunosupresyjnych lub zakażone wirusem HIV).

Największe znaczenie spośród wyżej wymienionych ma stwierdzenie przewlekłej infekcji onkogennym typem wirusa brodawczaka (HPV) odpowiedzialnego za większość raków szyjki macicy.

Jak przygotować się do badania cytologicznego?

• Badanie cytologiczne można wykonać najwcześniej 2 dni po zakończeniu miesiączki i najpóźniej 4 dni przed rozpoczęciem kolejnego krwawienia miesięcznego – najlepiej w pierwszej połowie cyklu.
• Na 4 dni przed badaniem nie należy stosować leków/preparatów dopochwowych, tamponów ani irygacji (płukania pochwy).
• Co najmniej 24 h przed badaniem należy powstrzymać się od stosunków płciowych.
• 24 godziny przed badaniem cytologicznym nie należy poddawać się badaniu ginekologicznemu, przezpochwowemu badaniu USG oraz pobieraniu posiewów ani wymazów z kanału szyjki macicy.
• W przypadku wystąpienia stanu zapalnego narządu rodnego (mogą o tym świadczyć m.in. upławy), należy najpierw wyleczyć stan zapalny i dopiero zgłosić się na badanie.

Jak wygląda badanie cytologiczne?

Podczas badania pacjentka siedzi na fotelu ginekologicznym w odpowiedniej pozycji z uniesionymi nogami. Położna powoli umieszcza w pochwie wziernik, który utrzymuje otwarte ściany pochwy i zapewnia dostęp do szyjki macicy. Wtedy położna delikatnymi ruchami pobiera za pomocą specjalnej szczoteczki małą próbkę komórek z kanału i tarczy  szyjkimacicy.Większość kobiet odczuwa lekki dyskomfort podczas pobierania materiału do badania. Próbka komórek z szyjki macicy zostanie zachowana i wysłana do laboratorium w celu przebadania na obecność nieprawidłowych komórek. Po badaniu można również zaobserwować bardzo lekkie krwawienia z pochwy.

Co oznaczają wyniki badania cytologicznego?

Prawidłowy wynik cytologii oznacza to, że nie zidentyfikowano żadnych nieprawidłowych komórek. Takie wyniki są czasami określane jako ujemne.

Nieprawidłowy wynik cytologii nie musi oznaczać, że masz raka. Oznacza on po prostu, że na szyjce macicy znajdują się nieprawidłowe komórki, z których niektóre mogą mieć podwyższone ryzyko.

Zgodnie z klasyfikacją cytologiczną wg systemu Bethesda nieprawidłowości komórek nabłonka płaskiego odpowiadające stanom przedrakowym zostały podzielone na:

• Atypowe komórki płaskonabłonkowe ASC – o nieokreślonym znaczeniu
• ASC-US, – nie można wykluczyć HSIL
• ASC-H,
• Zmiany śródnabłonkowe małego stopnia LSIL
• Zmiany śródnabłonkowe dużego stopnia HSIL

Zgodnie z klasyfikacją i definicją WHO, wewnątrznabłonkowa neoplazja szyjki macicy to zmiany ograniczone do nabłonka, z których potencjalnie może rozwinąć się płaskonabłonkowy rak inwazyjny. Zmiany te, dawniej określane terminami dysplazja i rak przedinwazyjny, dzisiaj bardziej szczegółowo opisuje się akronimami CIN i SIL (18, 19).

• CIN1 (dysplazja małego stopnia)
• CIN2 (dysplazja średniego stopnia)
• CIN3 (dysplazja dużego stopnia)

W zależności od wyników testu lekarz może zalecić zwiększenie częstotliwości badań cytologicznych lub dokładniejsze obejrzenie tkanki szyjki macicy za pomocą kolposkopii.

Badania cytologiczne są bardzo dokładne, a regularne wykonywanie zmniejszają częstość występowania raka szyjki macicy i śmiertelność o 80 procent.

To krótkie i bezbolesne badanie może uratować życie.

W przypadku prawidłowego wyniku badania cytologicznego i braku czynników ryzyka predysponujących do raka szyjki macicy kobiety otrzymują zalecenie ponownego zgłoszenia się na badanie cytologiczne po trzech latach. Wcześniejsze badanie cytologicznego (po 12 miesiącach) w ramach Programu może być zalecone kobietom w uzasadnionych przypadkach – osobom bardziej narażonym na rozwój choroby, tj. zakażonym-nosicielkom wirusa HIV, przyjmującym leki immunosupresyjne, po przebytej chemioradioterapii, z potwierdzonym zakażeniem wirusem HPV – typem wysokiego ryzyka (16, 18).

W przypadku podejrzenia nieprawidłowego wyniku badania cytologicznego w etapie diagnostycznym pacjentka jest kierowana na powtórne badanie lub do placówki etapu pogłębionego na badanie szczegółowe- kolposkopię z biopsją czyli pobraniem wycinków tarczy szyjki macicy, wyłyżeczkowaniem kanału szyjki i ewentualnie jamy macicy. W przypadku potwierdzenia diagnozy chora kierowana jest do leczenia w Specjalistycznym Ośrodku Chirurgiczno-Ginekologicznym.

Rejestracja oraz  szczegółowe informacje pod nr telefonu: 48 670 29 56 lub 48 670 29 99